Żurawina – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania
EkspertOdKuchni
11/26/2024
ok. 4 min
Żurawina, znana ze swoich intensywnie czerwonych owoców i charakterystycznego kwaśnego smaku, od wieków jest doceniana zarówno w kuchni, jak i w medycynie ludowej. To skarbnica cennych substancji, które wspierają zdrowie organizmu, a także doskonały składnik wielu dań. Warto jednak poznać ją bliżej – nie tylko ze względu na walory kulinarne, ale także na liczne korzyści, jakie niesie dla zdrowia.
Skąd pochodzi żurawina?
Żurawina to owoc, który w Polsce występuje w dwóch głównych odmianach. Jedna z nich, żurawina błotna (Vaccinium oxycoccos), jest rodzimym gatunkiem i naturalnie rośnie w wilgotnych, torfowiskowych terenach, gdzie jej małe owoce są zbierane do celów kulinarnych i leczniczych.
Z kolei żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) pochodzi z Ameryki Północnej, ale dzięki uprawom i sprzyjającym warunkom, zadomowiła się również w Polsce. Oba gatunki mimo różnic w wielkości owoców i smaku, są jadalne, zdrowe i można je z powodzeniem uprawiać w domowych ogrodach.
Żurawina — właściwości lecznicze
Żurawina to doskonałe źródło cennych składników odżywczych. W jej małych owocach znajdują się witaminy, minerały i związki bioaktywne, które mają korzystny wpływ na zdrowie. Oto jej główne właściwości zdrowotne:
•
Wsparcie układu odpornościowego — wysoka zawartość witaminy C w żurawinie wzmacnia układ odpornościowy, chroniąc organizm przed infekcjami i chorobami, co jest szczególnie przydatne w okresie jesienno-zimowym, kiedy jesteśmy bardziej podatni na infekcje wirusowe i bakteryjne.
•
Silne działanie przeciwutleniające — antyoksydanty zawarte w żurawinie, takie jak polifenole i flawonoidy, pomagają neutralizować szkodliwe wolne rodniki w organizmie. Dzięki temu żurawina może wspierać ochronę przed chorobami serca, starzeniem się skóry i wieloma innymi problemami zdrowotnymi.
•
Wsparcie układu moczowego — jednym z najbardziej znanych zastosowań żurawiny jest zapobieganie infekcjom dróg moczowych. Związki zawarte w tych owocach, takie jak proantocyjanidyny, utrudniają bakteriom przyczepianie się do ścian układu moczowego, co zmniejsza ryzyko rozwoju choroby.
•
Właściwości przeciwzapalne — żurawina wykazuje właściwości przeciwzapalne, które mogą korzystnie wpływać na ciśnienie krwi i kondycję naczyń krwionośnych. Jej działanie może zapobiegać tworzeniu się złogów w naczyniach krwionośnych, co zmniejsza ryzyko chorób serca. Dzięki zawartości kwasów organicznych, takich jak kwas cytrynowy, wspiera również zdrowie żołądka, przeciwdziałając wrzodom żołądka wywołanym przez bakterie Helicobacter pylori.
Zastosowanie żurawiny w codziennej diecie
Żurawina ma szerokie zastosowanie w kuchni i może być spożywana na wiele sposobów. Świeże owoce żurawiny mają cierpki i kwaśno-gorzki smak, dlatego rzadko je się na surowo. Po odpowiedniej obróbce stanowią jednak doskonały składnik wielu potraw. To świetna baza do przygotowania domowych przetworów — dżemów, konfitur lub nalewek.
Suszona żurawina jest popularnym składnikiem owsianek, musli i koktajli. Można ją również wykorzystać do przygotowania zdrowych batonów energetycznych, wypieków, takich jak muffiny, ciasta czy ciasteczka, a także w sałatkach, gdzie świetnie kontrastuje z delikatnymi serami czy orzechami.
W formie soku żurawina jest idealna do codziennego spożywania, zwłaszcza w celu wsparcia układu moczowego. Z kolei suplementy diety zawierające wyciąg z żurawiny, dostępne w postaci tabletek, mogą być wygodną alternatywą dla osób, które chcą wykorzystać lecznicze właściwości żurawiny w skoncentrowanej formie.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Mimo licznych korzyści żurawina nie jest odpowiednia dla każdego. Spożywanie żurawiny lub jej przetworów w nadmiarze może wywołać dolegliwości ze strony żołądka, takie jak zgaga czy bóle brzucha. Osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna, powinny zachować szczególną ostrożność, ponieważ może ona wpływać na ich działanie, zwiększając ryzyko krwawień.
W przypadku osób z kamieniami nerkowymi lub predyspozycjami do ich powstawania włączenie żurawiny do codziennej diety powinno być skonsultowane z lekarzem. Dzieje się tak ze względu na obecność kwasów organicznych, które mogą sprzyjać tworzeniu się złogów w nerkach.
Sprawdzone przepisy z żurawiną
Możliwości wykorzystania właściwości żurawiny i jej smaku w kuchni są niemalże nieograniczone — sprawdza się ona zarówno w deserach, wypiekach, napojach, jak i wytrawnych daniach. Jej intensywny smak — łączący kwaśną nutę z delikatną słodyczą — czyni ją idealnym dodatkiem do codziennych potraw i świątecznych specjałów.
W deserach żurawina staje się prawdziwą gwiazdą, szczególnie w takich wypiekach jak sernik na kakaowym spodzie z żurawiną. Kwaśne owoce w połączeniu z kremową masą serową i kakaowym spodzie nie tylko pysznie smakują, ale i świetnie prezentują się na stole.
Na świątecznym stole żurawina suszona odnajduje się w duecie z rybami – na przykład w śledziach z żurawiną. To propozycja, która z pewnością przypadanie do gustu fanom tradycyjnych potraw wigilijnych. Wystarczy zalać suszoną żurawinę wrzątkiem, wymieszać ją z pokrojoną cebulą i kawałkami śledzi, a następnie połączyć z goździkami, zielem angielskim, liściami laurowymi, pieprzem i oliwą. Całość przekładamy do lodówki na około godzinę i gotowe!
Warto również spróbować wykorzystać żurawinę w bardziej wytrawnych kompozycjach, takich jak tarta z figami i kozim serem. Połączenie słodyczy fig, kremowego sera i kwasowości żurawiny to doskonały pomysł na elegancką przystawkę lub danie główne na wyjątkową okazję.
Podsumowanie
Żurawina to owoc o licznych właściwościach leczniczych, który może być wartościowym elementem codziennej diety. Regularne spożywanie suszonej żurawiny, jak i żurawinowych przetworów wspiera zdrowie układu moczowego, działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjne, a także może zmniejszać ryzyko chorób serca. Warto jednak pamiętać, że jak każdy produkt, żurawina najlepiej służy, gdy jest spożywana z umiarem i stanowi element zróżnicowanej diety.