Ziemniak – od niepozornej bulwy do kulinarnej gwiazdy Europy
gosia78
8/9/2017
ok. 3 min
Trudno dziś wyobrazić sobie kuchnię bez ziemniaków. Gotowane, pieczone, smażone, w formie puree, klusek, placków czy zup – na stałe wpisały się w nasze codzienne menu. Jednak mało kto zastanawia się, jak długa i burzliwa była droga tej niepozornej bulwy na europejskie stoły. Początkowo traktowane z nieufnością, uznawane za roślinę ozdobną lub wręcz trującą, ziemniaki z czasem stały się podstawą diety milionów ludzi. Ich uniwersalność, wartości odżywcze oraz różnorodne zastosowanie sprawiają, że zasługują na miano prawdziwego króla kuchni. Poznaj historię ziemniaka, jego ciekawostki i sprawdź, co można z niego wyczarować nie tylko na obiad.
Skąd wzięły się ziemniaki? Początki niepozornej bulwy
Choć dziś trudno wyobrazić sobie polski obiad bez ziemniaków, ich początki w Europie nie były łatwe. Ziemniak (psianka ziemniak) przybył na Stary Kontynent w XVI wieku dzięki hiszpańskim konkwistadorom, którzy, obok inkaskiego złota, przywieźli sadzonki tej nieznanej rośliny. Francisco Pizarro nie przypuszczał, że zamiast skarbu docenianego od razu, trafi do Europy bulwa, na którą długo patrzono z nieufnością.
Początkowo ziemniaki traktowano dekoracyjnie. We Włoszech ich kwiaty służyły jako ozdoba szat duchowieństwa. Królowa Marysieńka Sobieska nosiła małe bukieciki ziemniaczanych kwiatów, inspirowana modą wiedeńskiego dworu. Sama bulwa pozostawała w ziemi, uznawana za niejadalną, a we Francji dodatkowo przypisywano jej trujące właściwości.
Obawy Francuzów nie były całkowicie bezpodstawne. Ziemniaki zawierają solaninę – toksyczny alkaloid występujący w kiełkach i zielonych fragmentach bulwy. Jednak odpowiednie przygotowanie – usunięcie oczek, kiełków i zielonych części – sprawia, że ziemniaki są całkowicie bezpieczne do spożycia.
Ziemniaki w Europie – kiedy bulwa zdobyła uznanie?
Przełom nastąpił w XVIII wieku. Ziemniaki zaczęły ratować ludzi przed głodem. W Sewilli szpitale podawały je ubogim pacjentom, w Irlandii ziemniak stał się podstawą diety najbiedniejszych. Klasztory, np. św. Piotra pod Gandawą, akceptowały ziemniaki jako formę zapłaty czynszu.
Za sprawą angielskich korsarzy, takich jak Sir Francis Drake czy Walter Raleigh, ziemniaki dotarły do Anglii i Irlandii, gdzie ich uprawa rozwinęła się na szeroką skalę. Francja, zachęcona przez ministra finansów Anne Roberta Turgota, zaczęła rozsmakowywać się w ziemniakach. Nawet król Ludwik XVI jadł je publicznie, by przekonać poddanych.
Ciekawostki o ziemniakach – nie tylko w kuchni!
Ziemniak niejedno ma imię – jego obecność w kulturze i historii Europy potrafi zaskoczyć. Oto kilka fascynujących faktów:
•
W miejscowości Biesiekierz w województwie zachodniopomorskim znajduje się prawdopodobnie największy na świecie pomnik ziemniaka. Monument ma wysokość 9 metrów, z czego sama bulwa mierzy prawie 4 metry. Pomnik upamiętnia wyhodowanie dziewięciu nowych odmian ziemniaka w lokalnej Stacji Hodowli Roślin.
•
W wielu kulturach ziemniaki były stosowane jako okłady na oparzenia, stany zapalne czy bóle głowy, wykorzystując ich właściwości łagodzące.
•
Dziś ziemniaki to czwarta najważniejsza roślina uprawna na świecie.
•
W Polsce organizowane są lokalne święta ziemniaka, a także obchody Światowego Dnia Ziemniaka.
Właściwości odżywcze ziemniaków – dlaczego warto je jeść?
Choć ziemniaki kojarzą się głównie z węglowodanami, są bogate w cenne składniki odżywcze. Oto, co znajdziemy w każdej porcji:
•
sporo witaminy C wspierającej odporność,
•
duże ilości potasu, korzystnie wpływającego na serce,
•
błonnik, wspomagający trawienie,
•
witaminy z grupy B, niezbędne dla układu nerwowego.
Zawierają jedynie ok. 77 kcal na 100 g – to dodatki, takie jak masło czy śmietana, czynią je bardziej kalorycznymi!
Co można zrobić z ziemniaków? Kuchenne inspiracje
Ziemniaki od dawna goszczą na naszych stołach w przeróżnych formach, ale ich potencjał kulinarny jest niemal nieograniczony. To nie tylko klasyczne puree czy pieczone ziemniaki – z tej niepozornej bulwy można wyczarować wiele nieoczywistych dań, które zachwycają prostotą i smakiem.
Jednym z ciekawszych pomysłów jest ziemniaczany flatbread, czyli delikatny chlebek przygotowywany na patelni. Idealnie sprawdzają się zarówno jako przekąska, jak i dodatek do sałatek czy zup.
Na śniadanie warto sięgnąć po efektowne gniazda z ziemniaków z jajkiem i boczkiem. To propozycja dla tych, którzy lubią zaczynać dzień od czegoś sycącego i treściwego. Chrupiące z zewnątrz, miękkie w środku ziemniaki w połączeniu z płynnym żółtkiem i aromatycznym boczkiem tworzą połączenie, obok którego trudno przejść obojętnie.
Z kolei na chłodniejsze dni idealna będzie rozgrzewająca zupa ziemniaczana. Kremowa konsystencja i subtelne przyprawy sprawiają, że jest to danie, które zawsze kojarzy się z domowym ciepłem i prostotą. To dowód na to, że z ziemniaków można przygotować nie tylko dodatki, ale pełnoprawne, sycące dania.